Z dniem 1 października 2023 r. weszły w życie poważne zmiany w kodeksie karnym. Nowelizacja objęła praktycznie cały kodeks, zmieniając albo dodając przepisy, zarówno w części ogólnej, jak i szczególnej. Poniżej sygnalizujemy ważniejsze zmiany
Część ogólna
Odpowiedzialność karna nieletnich zaostrzona
- nieletni, który po ukończeniu 14 lat, w przed ukończeniem 15 lat dopuści się czynu zabronionego w postaci zabójstwa kwalifikowanego (art. 148 par. 2 lub 3 k.k.) , a okoliczności oraz stopień rozwoju sprawcy , jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają oraz zachodzi uzasadnione przypuszczenie, i że stosowanie środków wychowawczych lub poprawczych nie jest w stanie zapewnić resocjalizacji nieletniego – będzie mógł odpowiadać na zasadach określonych w kodeksie karnym ( w dodanym art. 10 par. 2 a k.k.)
- dopuszczono możliwość sądzenia nieletniego, który ukończył 15 lat - na zasadach określonych w kodeksie karnym, jeśli dopuścił się on czynów szczegółowo wymienionych w znowelizowanym art. 10 par. 2 k.k. , kiedy przemawiają za tym wymienione wyżej przesłanki
Surowsze kary
1. likwidacja kary 25 lat pozbawienia wolności
2. wprowadzenie kary pozbawienia wolności w wymiarze od 1 miesiąca do 30 lat
3. wprowadzenie kary dożywotniego pozbawienia wolności bez możliwości warunkowego przedterminowego zwolnienia, przy czym
- zakaz warunkowego zwolnienia osoby skazanej na dożywocie będzie możliwy w przypadku:
a) czynu popełnionego po wcześniejszym skazaniu za przestępstwo przeciwko życiu i zdrowiu, wolności, wolności seksualnej, bezpieczeństwu powszechnemu lub za przestępstwo o charakterze terrorystycznym - na dożywotnie pozbawienie wolności albo pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 20 lat (dodany art. 77 par. 3 k.k)
b) gdy charakter i okoliczności czynu oraz postepowanie i charakter sprawcy wskazują, iż jego pozostawanie na wolności spowoduje trwałe niebezpieczeństwo dla życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób (dodany art. 77 par. 4 k.k.)
4. dodano art. 34 par. 1 aa k.k. określający wymiar kary ograniczenia wolności, jeśli przestępstwo zagrożone jest zarówno karą ograniczenia wolności jak i karą pozbawienia wolności
5. podwyższenie grzywien w sposób następujący (dodano art. 33 par. 1 a k.k. i art. 33 par. 2 a k.k.)
- utrzymano zasadę, że najniższa liczba stawek dziennych wynosi 10.
- jeśli jednak przestępstwo zagrożone jest zarówno grzywną, jak i kara pozbawienia wolności, grzywnę wymierza się w wysokości nie niższej od:
* 50 stawek – w przypadku zagrożenia karą pozbawienia wolności nie przekraczająca roku
* 100 stawek – jeśli czyn zagrożony jest karą nieprzekraczająca 2 lat pozbawienia wolności
* 150 stawek – jeśli czyn zagrożony jest karą pozbawienia wolności przekraczająca 2 lata
Zasady wymiaru kary i środków karnych
- zmieniono i dodano przepisy ustalające zasady wymiaru kary dotyczące m.in. okoliczności obciążających i łagodzących (dodano art. 53 par. 2 a,b,c,d, k.k.)
Zmiany w recydywie
- zaostrzono odpowiedzialność recydywistów dodając m.in. przepis art. 64 a k.k. podwyższające górne ustawowe zagrożenie karą w przypadku przestępstw zabójstwa w związku z gwałtem lub przestępstw przeciwko wolności seksualnej.
Zatarcie skazania
Zmieniono i dodano przepisy dotyczące zatarcia skazania. Przy warunkowym zawieszeniu wykonania kary dotychczasowe 6 miesięcy po upływie okresu próby zamieniono na 1 rok (zmieniony art. 76 par. 1 k.k.).
Przedawnienie
-zmieniono przepisy o przedawnieniu , wprowadzając m.in. zmianę w w art. 105 k.k. i wyłączając przedawnienie m.in. w przypadku najcięższych zbrodni, a także na szkodę małoletniego poniżej 15 lat
Część szczególna
Wyższe kary za ciężkie przestępstwa
Zmiany zaostrzają kary wobec sprawców przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu, wolności seksualnej oraz własności. Dotyczy to takich przestępstw jak:
- zabójstwo
- śmierć kobiety w wyniku aborcji
- spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu
- bójka i pobicie
- finansowanie terroryzmu
- zgwałcenie dziecka
-zgwałcenie ze szczególnym okrucieństwem
-zgwałcenie ze skutkiem śmiertelnym
- gwałt : na kobiecie ciężarnej, z użyciem broni, z nagrywaniem przebiegu czynu
- kierowanie grupą terrorystyczną
- rozbój
Niezależnie od w.w. generalnie zaostrzono kary w stosunku do sprawców przestępstw przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu, bezpieczeństwu w komunikacji, wolności, rodzinie i opiece, a także za udział w zorganizowanej grupie przestępczej, z fałszerstwa dokumentów wyłączono karę grzywny i ograniczenia wolności.
Nowe typy przestępstw
* przyjęcie zlecenia zabójstwa (dodano art. 148 a k.k.)
* przygotowanie do zabójstwa ( dodano art. 148 par. 5 k.k.)
* uchylanie się od obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznana krzywdę albo nawiązki (dodano art. 244 c k.k.
* kradzież karty bankomatowej (dodano art. 278 par. 1 a k.k.)
* kradzież tablicy rejestracyjnej pojazdu (art. 306 c par. 1 k.k.) i użycie cudzej tablicy rejestracyjnej (art. 306 c par. 2 k.k.) to już przestępstwa
Ponadto kradzież, paserstwo czy zniszczenie mienia będzie przestępstwem powyżej kwoty 800 zł, zaś do tej kwoty – wykroczeniem. Do 1 października 2023 r. próg ten wynosił 500 zł.
*
Zapowiadane zmiany dotyczące obligatoryjnego przepadku pojazdu mechanicznego mają wejść w życie dopiero w dniu 14 marca 2024 r.
W przypadku popełnienia przestępstwa prowadzenia pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości, sąd będzie zobowiązany do orzeczenia przepadku pojazdu, chyba, że zawartość alkoholu w organizmie sprawcy była niższa niż 1,5 promila alkoholu we krwi lub 0,75 mg/dm 3 w wydychanym powietrzu albo nie prowadziła do takiego stężenia. Sąd będzie mógł odstąpić od zastosowania tego środka w szczególnie uzasadnionych przypadkach.
***
Zmian jest tak dużo ( poprzez dodanie nowych i zmienionych przepisów), że dogłębna lektura kodeksu karnego w nowym – obowiązującym od 1 października 2023 r. – jest obowiązkowa.
Opracował: adw. Janusz Czarniecki
